Formy sakramentaliów
Wśród sakramentaliów znajdują się najpierw błogosławieństwa (osób, posiłków, przedmiotów, miejsc). Każde błogosławieństwo jest uwielbieniem Boga i modlitwą o Jego dary, a każdy ochrzczony jest powołany do tego, by być „błogosławieństwem” i by „błogosławić”. Dlatego pewnych błogosławieństw mogą udzielać świeccy, ale im bardziej dotyczy ono życia eklezjalnego lub sakramentalnego, tym bardziej jego udzielanie jest zarezerwowane dla wyświęconych szafarzy (biskupów, prezbiterów i diakonów).
Kościół udziela błogosławieństwa, wzywając imienia Jezusa i czyniąc zazwyczaj święty znak krzyża Chrystusa.
Niektóre błogosławieństwa mają charakter stały; ich skutkiem jest poświęcenie pewnych osób Bogu oraz zastrzeżenie pewnych przedmiotów i miejsc do użytku liturgicznego. Wśród błogosławieństw osób – których nie należy mylić ze święceniami sakramentalnymi – znajduje się błogosławieństwo opata lub ksieni klasztoru, konsekracja dziewic i wdów obrzęd profesji zakonnej i błogosławieństwo dla pełnienia pewnych posług w Kościele (lektorów, akolitów, katechistów itp.). Jako przykład błogosławieństwa dotyczącego przedmiotów można wymienić poświęcenie kościoła lub ołtarza, błogosławieństwo świętych olejów, naczyń, szat liturgicznych, dzwonów itp.
Egzorcyzmy
Gdy Kościół publicznie i na mocy swojej władzy prosi w imię Jezusa Chrystusa, by jakaś osoba lub przedmiot były strzeżone od napaści złego i uwolnione od jego panowania, nazywa się to egzorcyzmem. Praktykował go Jezus, a Kościół od Niego ma władzę i zadanie wypowiadania egzorcyzmów. W prostej formie egzorcyzm występuje podczas celebracji chrztu. Egzorcyzm uroczysty, nazywany „wielkim”, może być wypowiadany tylko przez prezbitera i za zezwoleniem biskupa. Trzeba tu postępować bardzo ostrożnie i roztropnie.
Egzorcyzmy mają na celu wypędzenie złych duchów lub uwolnienie od ich demonicznego, mocą duchowej władzy, jaką Jezus powierzył swemu Kościołowi. Czymś zupełnie innym jest przypadek chorób, zwłaszcza psychicznych, których leczenie należy do nauk. Przed podjęciem egzorcyzmu należy się więc upewnić, że istotnie chodzi o obecność Złego, a nie o chorobę.
Tradycja katolicka obejmuje korzystanie z sakramentaliów: wody święconej, poświęconych medalików, figur, obrazów, ikon, różańca, szkaplerzy, święconej soli i oleju.
Cechy charakterystyczne sakramentaliów
Sakramentalia zostały ustanowione przez Kościół dla uświęcenia pewnych posług w Kościele, stanów życia, najrozmaitszych okoliczności życia chrześcijańskiego, a także użytkowania rzeczy potrzebnych człowiekowi. Zawierają one zawsze modlitwę, której często towarzyszy określony znak, jak nałożenie rąk, znak krzyża, pokropienie wodą święconą (znaki przypominające chrzest). Sakramentalia nie udzielają łaski Ducha Świętego na sposób sakramentów, lecz przez modlitwę Kościoła uzdalniają do przyjęcia łaski i dysponują do współpracy z nią.
Święte znaki
Sakramentaliami nazywa się święte znaki ustanowione przez Kościół. Mają one na celu przygotowanie ludzi do przyjęcia owoców sakramentów oraz uświęcenie różnych okoliczności życia. Ważne miejsce wśród sakramentaliów zajmują błogosławieństwa. Zawiera się w nich uwielbienie Boga za Jego dzieła i dary, a równocześnie modlitwa wstawiennicza Kościoła, by ludzie mogli używać darów Bożych w duchu Ewangelii.
Poza liturgią życie chrześcijańskie karmi się przez różne formy pobożności ludowej, zakorzenione w rozmaitych kulturach. Są to: cześć oddawana relikwiom, nawiedzanie sanktuariów, pielgrzymki, procesje, droga krzyżowa, różaniec, medaliki. Kościół popiera formy religijności ludowej, wyrażające zmysł ewangeliczny i ludzką mądrość, wzbogacające życie chrześcijańskie, ale równocześnie czuwa, by je rozświetlać światłem wiary.
Trzeba korzystać z sakramentaliów w celu uzdrawiania i zapewnienia opieki Bożej. Ważną rzeczą jest jednak, by pamiętać, iż to Jezus uzdrawia i chroni, a nie święcona woda, medaliki czy inne sakramentalia. Należy unikać wszelkich oznak magii czy przesądów: ludzie doznają uzdrowień, gdyż Jezus pragnie ich uzdrowić, a nie dlatego, że posiadają jakąś figurę czy święty medalik. Woda, olej i sól egzorcyzmowane lub poświęcone są sakramentaliami. Ale nawet jeśli otrzymują szczególną moc poprzez wstawiennictwo Kościoła, to wiara z jaką są używane, decyduje o ich skuteczności w konkretnych przypadkach.