Przyjście dziecka na świat w każdej rodzinie jest doniosłym wydarzeniem.
Jest ono owocem Waszej miłości, dlatego też od początku obdarzane jest Waszą miłością rodzicielską i w atmosferze tej miłości będzie wzrastało i rozwijało się. Ale chodzi także o to, aby wzrastało w klimacie miłości Bożej. Chrzest ma ten proces zapoczątkować.
Udzielać chrztu nakazał sam Chrystus Pan (Mt 28, 19). Chrzest jest zaczątkiem nadprzyrodzonej wiary, a wiara i chrzest są konieczne do zbawienia (Mk 16, 16), kto bowiem „nie odrodzi się z wody i Ducha Świętego, nie może wejść do Królestwa Bożego” (J 3, 5).
Według nauki Pisma św. chrzest jest jakby drugim, „nowym narodzeniem” (J 3, 5), w którym pojawia się nadprzyrodzone życie Boże (Rz 6, 3-4; Gal 3, 27). Chrzest gładzi grzech pierworodny i wszystkie dotychczasowe grzechy (Rz 5, 12-21), udziela Ducha Świętego i wynosi człowieka do stanu przybranego dziecięctwa Bożego (Dz 8, 15; Gal 4, 5). Poza tym przez chrzest człowiek staje się członkiem Kościoła i ma możność przyjmować inne sakramenty św. Bez chrztu innych sakramentów przyjmować nie wolno, byłyby one bowiem przyjęte nieważnie i świętokradzko.
Chrzest jest także znakiem szczególnej łączności ochrzczonego z Chrystusem Ukrzyżowanym i Zmartwychwstałym. Chrzest zanurza ochrzczonego w Jezusową Śmierć i Zmartwychwstanie (Rz 6, 4), dlatego też można powiedzieć o każdym nowo ochrzczonym, że przez chrzest umarł dla grzechu i zmartwychwstał aby odtąd już żyć tylko dla Boga.
Przez chrzest uczestniczymy w życiu Trójcy Świętej. Duch Święty łączy nowo ochrzczonego z Chrystusem i prowadzi do Ojca. Od Chrztu św. życie chrześcijanina winno być kierowane przez Ducha Świętego i wzorowane na życiu Chrystusa, który zawsze spełniał wolę swojego Ojca. Wolą Bożą w stosunku do wszystkich ochrzczonych jest zachowywanie przykazań Bożych i kościelnych.
Chrystus wzywa:
„Pozwólcie dzieciom przyjść do mnie” (Mk 10, 14).
Wezwanie to odnosi się przede wszystkim do rodziców. Pierwszy kontakt z Chrystusem nawiązują dzieci w czasie Chrztu św., dlatego też przedstawienie dziecka do chrztu jest zaszczytnym prawem i obowiązkiem rodziców. Chrzest ten powinien odbyć się w kościele parafialnym w ciągu miesiąca po narodzeniu. Gdyby dziecko znalazło się w niebezpieczeństwie śmierci, winno być natychmiast ochrzczone nawet przez osobę świecką w skróconej formie. Należy wówczas, polewając głowę dziecka wodą, wymawiać-słowa:
„N.(imię), ja ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego”.
Gdy dziecko wyzdrowieje, należy je zgłosić do chrztu uroczystego, by w obrzędzie liturgicznym przedstawić je Kościołowi, otrzymać błogosławieństwo i spisać akt chrztu w księgach parafialnych.
Przed chrztem należy ustalić imię dziecka i wybrać dla niego rodziców chrzestnych.
Ponieważ chrzest jest obrzędem religijnym, imię to winno być chrześcijańskie.
„Cieszcie się, że imiona wasze zapisane są w niebie” powiedział Jezus do swoich uczniów (Łk 10, 20).
Dziecko będzie miało podwójny powód do chrześcijańskiej radości, gdy otrzyma chrześcijańskie imię.
Na chrzestnych powinno się wybrać porządnych ludzi i dobrych katolików, będą to bowiem ludzie zaufania dziecka i całej rodziny. Mają oni w razie potrzeby wspierać rodziców w wychowaniu dziecka w wierze i moralności chrześcijańskiej. Ojcem lub matką chrzestną może zostać każdy(a) ochrzczony(a) po ukończeniu 16 lat. Ma to być osoba należąca do Kościoła i żyjąca zgodnie z Jego wymaganiami (np. chrzestnymi nie mogą być osoby żyjące w małżeństwie bez ślubu kościelnego).
Akt chrztu podpisują rodzice i chrzestni. Sporządza się go na podstawie metryki urodzenia dziecka.
Zarówno rodzice, jak i chrzestni, w czasie Mszy św. chrzcielnej (zazwyczaj w niedzielę) winni przystąpić do Komunii św., dlatego też wcześniej winni odbyć spowiedź.
Ceremonia kościelna chrztu dzieli się na cztery części:
- Wprowadzenie i przyjęcie dzieci,
- Liturgia słowa Bożego,
- Obrzęd chrztu,
- Modlitwy końcowe.
Przed wyjściem z domu do świątyni, w której ma się odbyć chrzest, należy zabrać ze sobą świecę i białą szatę, którą dziecko zostanie przykryte po chrzcie, ewentualnie także pamiątki religijne do poświęcenia.
I. Obrzęd przyjęcia dzieci
Dziecko Wasze przez chrzest zostanie włączone do Kościoła Jezusa Chrystusa. Kościół ten jest społecznością. Od dnia chrztu stanie się ono pełnoprawnym członkiem tej społeczności. Za kilka lat, w tym samym otoczeniu rodziców, chrzestnych i krewnych, stanie w świątyni aby przyjąć pierwszą Komunię św. Ileż radosnych przeżyć będzie Wam wówczas towarzyszyło! A za lat kilkanaście, z pewnością w Waszej obecności, stanie przed ołtarzem na ślubnym kobiercu. Gdyby chrztu nie przyjęło, nie mogłoby przyjąć także innych sakramentów.
Nie wystarczy dziecko ochrzcić, lecz należy wychować je w duchu katolickim. Chodzi tu zarówno o przekazanie mu prawd wiary katolickiej jak i o wdrażanie do przestrzegania na co dzień zasad etyki chrześcijańskiej, która sprowadza się do zasady miłości Boga i bliźniego. Rodzice i chrzestni składają publicznie zobowiązanie w tej dziedzinie.
Dziecko do chrztu przynoszą do świątyni rodzice i sami je trzymają w czasie tego obrzędu. Z reguły trzyma je na swoich rękach matka. Obok niej stoi ojciec dziecka (w wyjątkowych wypadkach chrzestny), a za nimi chrzestni. Inni członkowie rodziny i znajomi zajmują miejsca w świątyni.
Obrzęd rozpoczyna się wspólnym śpiewem, który podkreśla radosny charakter tej uroczystości.
Do zgromadzonych rodziców i chrzestnych podchodzi kapłan w stroju liturgicznym i wita ich w imieniu Kościoła, wyrażając radość z dzisiejszej uroczystości.
Celebrans pyta kolejno o imiona dzieci. Rodzice podają głośno imię.
Celebrans:
„O co prosicie Kościół Boży dla swoich dzieci?”
Rodzice:
„O CHRZEST”.
Celebrans:
„Prosząc o chrzest dla swoich dzieci przyjmujecie na siebie obowiązek wychowania ich w wierze, aby zachowując Boże przykazania, miłowały Boga i bliźniego, jak nas nauczył Jezus Chrystus. Czy jesteście świadomi tego obowiązku?”
Rodzice:
„JESTEŚMY TEGO ŚWIADOMI”.
Celebrans pyta chrzestnych:
„Czy jesteście gotowi pomagać rodzicom tych dzieci w wypełnianiu ich obowiązku?”
Chrzestni:
„JESTEŚMY GOTOWI”.
Celebrans:
„Drogie dzieci.Wspólnota chrześcijańska przyjmuje was z wielką radością, ja zaś w imieniu tej wspólnoty znaczę was znakiem krzyża, a po mnie naznaczą was tym samym znakiem Chrystusa Zbawiciela wasi rodzice i chrzestni”.
Po tych słowach celebrans kreśli znak krzyża na czole każdego dziecka. Po nim to samo robią rodzice i chrzestni. Oznacza to, że dziecko przez całe życie ma być wierne temu znakowi, który przyniósł ludziom zbawienie.
II. Liturgia słowa Bożego
Przed rozpoczęciem swojej publicznej działalności Jezus przyjął chrzest z rak Jana w Jordanie. Po swoim Zmartwychwstaniu nakazał uczniom chrzcić narody w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego (Mt 28,19),
„Kto uwierzy i ochrzci się, będzie zbawiony” (Mk 16, 16), a wiara pochodzi ze słuchania”(Rz 10, 17),
„życie wieczne bowiem polega na poznaniu prawdziwego Boga i Jego posłannika Jezusa Chrystusa” (J 17, 3).
Z tej racji przed ceremonią chrztu wszyscy słuchają słowa Bożego celem pogłębienia swojej wiary, aby w stosunku do dziecka być pierwszymi katechetami.
Chrzest jest zaczątkiem nadprzyrodzonej wiary. Aby ziarno wiary zakiełkowało i wydało plon w duszy dziecka, wymaga pielęgnacji. Wokół tego „Bożego zasiewu” winni się trudzić najpierw rodzice dziecka. Mają oni powierzone sobie odpowiedzialne zadanie: rozwijać i pogłębiać wiarę dziecka. Z tej racji sami winni być głęboko wierzący i regularnie praktykujący. Mają oni być nie tylko nauczycielami wiary dziecka, lecz także jej świadkami – ich życie religijne i moralne ma świadczyć o ich wierze. Dopiero wówczas mogą stać się apostołami wiary wobec swoich dzieci.
W czasie śpiewu międzylekcyjnego wszyscy biorą w mm żywy udział. Zazwyczaj śpiewany jest któryś z refrenów:
Pan mym Pasterzem, nie brak mi niczego, lub: Pan moim światłem i zbawieniem moim, lub: Skosztujcie i zobaczcie, jak Pan jest dobry. Alleluja, alleluja, alleluja.
Na Ewangelię wszyscy wstają na znak szacunku dla słów Chrystusa.
W czasie homilii mogą usiąść.
Gdyby dzieci głośno płakały i przeszkadzały w słuchaniu, na czas liturgii słowa Bożego, włącznie z homilią, można je wynieść do innego pomieszczenia.
Po homilii następuje modlitwa wiernych. Na wezwanie kapłana wszyscy odpowiadają:
„WYSŁUCHAJ NAS PANIE„.
Potem celebrans wzywa wstawiennictwa świętych, na co wszyscy odpowiadają:
„MÓDL SIĘ ZA NAMI”.
Następuje modlitwa z egzorcyzmem i włożenie ręki celebransa na głowę dziecka.
III. Liturgia sakramentu
Człowiek głęboko wierzący nie wstydzi się swej wiary, gotów jest przyznać się do niej w każdej okoliczności życiowej.
„Kto mnie wyzna przed ludźmi, tego i ja wyznam przed Ojcem moim w niebie” powiedział Chrystus Pan (Mt 10, 32).
Chrześcijaństwo brzydzi się tchórzostwem. Wielu męczenników w pierwszych wiekach chrześcijaństwa własną krwią poświadczyło swoją wiarę. Obecnie chodzi raczej o odwagę cywilną w przyznawaniu się do swoich przekonań religijnych i o postępowanie zgodnie z nimi. Z tej racji wyznanie wiary ma miejsce w ceremoniach chrzcielnych. Uprzedzone jest ono wyrzeczeniem się zła, które walczy z Bogiem.
Chrzest może być dokonany tylko wodą. Woda obmywa i jest konieczna do życia. Woda chrzcielna obmywa duszę dziecka z grzechu pierworodnego, a u dorosłych także z wszystkich grzechów. Między wodą a życiem istnieje ścisły związek – bez wody nie ma życia. Woda chrzcielna daje nowe, Boże życie.
Następuje poświęcenie wody lub modlitwa dziękczynna nad wodą, po czym celebrans zwraca się do rodziców i chrzestnych, aby wychowywali dzieci w wierze i umożliwiali rozwój życia Bożego w duszach dzieci. Jeśli są gotowi podjąć się tego obowiązku, powinni obecnie wyrzec się grzechu i wyznać wiarę w Jezusa Chrystusa.
Na pytania: „Czy wyrzekacie się…?”
Rodzice i chrzestni odpowiadają: „WYRZEKAMY SIĘ”.
Na pytania: „Czy wierzycie…?” –
Rodzice i chrzestni odpowiadają: „WIERZYMY”.
Następnie celebrans pyta: „Czy chcecie, aby dziecko otrzymało chrzest w wierze Kościoła, którą przed chwilą wyznaliśmy?”
Rodzice i chrzestni odpowiadają: „CHCEMY”.
Następuje obrzęd najważniejszy – celebrans wymawia imię dziecka i polewa jego głowę wodą chrzcielną, wypowiadając następujące słowa:
„N…, JA CIEBIE CHRZCZĘ W IMIĘ OJCA I SYNA I DUCHA ŚWIĘTEGO”
Uczestnicy ceremonii śpiewają lub mówią:
„Chwała Ojcu i Synowi i Duchowi Świętemu jak była na początku teraz i zawsze i na wieki wieków. Amen”.
Celebrans namaszcza głowę dziecka olejem św. (Krzyżmem) na znak, że odtąd dziecko jest poświęcone Bogu. Potem przykrywa je białą szatą, przyniesioną przez rodziców lub chrzestnych. Jest ona symbolem czystości duszy dziecka, obecności łaski uświęcającej i darów z nią związanych: wiary, nadziei i miłości.
Następnie ojciec dziecka zapala od paschału przyniesioną ze sobą świecę i trzyma ją zapaloną do końca uroczystości. Po zakończeniu uroczystości świecę tę należy przechowywać w domu aż do pierwszej Komunii św. dziecka. Zapalona świeca oznacza przynależność dziecka do Jezusa. Odtąd Chrystus oświeca drogę życia dziecka swoim Bożym światłem. Droga ta jest odtąd wytknięta przez Jezusa i prowadzi do życia wiecznego.
IV. Zakończenie obrzędu
dokona się podczas Ofiary Eucharystycznej, w czasie której Jezus Chrystus zstąpi na ołtarz, aby pośredniczyć między Ojcem i Ludem Bożym. Członkiem Ludu Bożego stało się nowo ochrzczone dziecko, dlatego ono powinno być przedmiotem treści naszych modlitw, aby przez całe życie szło pod przywództwem Chrystusa w Jego Kościele zdążając do nagrody wiecznej. Na tę drogę życia z nowo ochrzczonym dzieckiem wszyscy otrzymają specjalne błogosławieństwo.
Podczas Mszy św. chrzcielnej należy zachowywać się tak samo, jak w czasie każdej Mszy św., a więc odpowiadać na wezwanie kapłana, śpiewać, modlić się, uklęknąć na podniesienie i przystąpić do Komunii św. Komunię św. w intencji dziecka winni przyjąć rodzice, chrzestni i pozostali uczestnicy tej ceremonii. Wówczas będzie to pełne uczestnictwo w liturgii chrzcielnej.
Msza św. chrzcielna kończy się specjalnym błogosławieństwem dla matek dzieci, ojców, chrzestnych i wszystkich zgromadzonych.
Błogosławieństwo to zastępuje m.in. tzw. wywód matki.
W czasie końcowego śpiewu celebrans poświęca od ołtarza religijne pamiątki Chrztu św. Jedne z nich winny się znaleźć na piersi dziecka (medalik), inne winny być zawieszone w domu na widocznym miejscu. W obydwu wypadkach będzie to publiczne wyznanie wiary na chrzcie otrzymanej.
W domu wszyscy winni pamiętać, że chrzest jest obrzędem religijnym nie tylko w świątyni i dlatego atmosfera religijna winna panować także w czasie obiadu lub przyjęcia dla gości. Z tej racji należy wyeliminować wszystko, co może zakłócić religijną atmosferę tej uroczystości, np. alkohol.
Atmosfera przyjęcia gości będzie zapowiedzią atmosfery, w której będzie się wychowywało dziecko na co dzień.
Rodzice i chrzestni mają pamiętać o swoich zadaniach katolickiego wychowania dziecka.
Winni oni:
- rozwijać i pogłębiać wiarę dziecka;
- wdrażać je do modlitwy prywatnej i liturgicznej, później zaś do udziału w sakramentach św.;
- dawać dziecku zawsze dobry przykład w postępowaniu na co dzień i wdrażać je do chrześcijańskich postaw etyczno-moralnych;
Z tej racji winni rozmawiać z dzieckiem na tematy religijne i posyłać je na katechizację, uczyć modlitwy i modlić się z nim, przygotować do przyjęcia Eucharystii i bierzmowania, korygować jego postępowanie i zachowanie itp.
Ogromne walory wpływu wychowawczego ma regularne uczestnictwo całej rodziny we Mszy św. niedzielnej i częste przystępowanie rodziców z dziećmi do sakramentów św. – wówczas sam Chrystus staje się wychowawcą całej rodziny.