KONFERENCJA 15.X.2023 rok
Zaczynając moją refleksję, przytoczę słowa wielkiego Apostoła Narodów, Świętego Pawła, z jego Listu do Kolosan (Kol 1,15-16):
„On jest obrazem Boga niewidzialnego –
Pierworodnym wobec każdego stworzenia,
bo w Nim zostało wszystko stworzone:
i to, co w niebiosach, i to, co na ziemi,
byty widzialne i niewidzialne,
czy Trony, czy Panowania, czy Zwierzchności, czy Władze.
Wszystko przez Niego i dla Niego zostało stworzone.”
Te słowa nie tylko akcentują niezrównane i centralne miejsce Jezusa Chrystusa w tajemnicy naszej wiary, ale również uwydatniają nam hierarchiczną strukturę, która w pełni zakorzeniona jest w woli Bożej, mając na celu prowadzenie każdego wierzącego ku pełni jedności z Bogiem przez pośrednictwo Jego Kościoła.
Hierarchiczna struktura władzy kościelnej nie jest prostą strukturą administracyjną czy organizacyjną; stanowi ona raczej świadectwo naszego głębokiego zobowiązania do służby Bogu i Jego ludowi. Kiedy więc zastanawiamy się nad hierarchią w Kościele, musimy mieć świadomość, że każdy jej poziom ma swoje unikalne i niezastąpione znaczenie w niesieniu posłannictwa ewangelizacji i prowadzeniu dusz na drodze zbawienia.
Na szczycie tej hierarchii znajduje się Zwierzchnik, Namiestnik Chrystusa. Autorytet Jego urzędu wywodzi się bezpośrednio od samego Jezusa Chrystusa, stanowiąc kontynuację misji, którą Zbawiciel powierzył Świętemu Piotrowi, gdy powiedział: „Ty jesteś Piotr [czyli Skała], i na tej Skale zbuduję Kościół mój, a bramy piekielne go nie przemogą.” (Mt 16,18).
Następnie w hierarchii Kościoła stoją Biskupi, będący pasterzami poszczególnych diecezji. Ich zadaniem jest nie tylko troska duchowa o wiernych w ich regionie, ale również aktywna współpraca ze Zwierzchnikiem w ramach Kolegium Biskupiego w kierowaniu całym Kościołem, stanowiąc jedność w nauczaniu i misji.
Duchowni, będący przedstawicielami świętości oraz mediatorami przymierza między Bogiem a ludźmi, pełnią nieodzowną rolę w życiu wspólnoty parafialnej, prowadząc wiernych ku pełni życia w Chrystusie. W ramach Narodowego Kościoła Katolickiego, kapłani są wezwani do zachowania jedności i głębokiego posłuszeństwa wobec swojego Zwierzchnika, co jest fundamentem ich duchowej tożsamości i jedności z całym Ciałem Chrystusa.
Zanurzeni w tajemnicy kapłaństwa przez sakrament święceń, kapłani są wezwani, aby z niezachwianą wiernością i nieskończonym miłosierdziem służyć społeczności wiernych. Ich posłannictwo, które jest wyrazem konkretyzacji sakramentalnej obecności Chrystusa, odzwierciedla również ich wierność i oddanie Kościołowi oraz jego nadrzędnemu przewodnikowi.
Kapłańska posługa, będąc ukierunkowana na jedność z Zwierzchnikiem i biskupami, przekłada się na stałą gotowość do przewodzenia zgromadzeniom liturgicznym, katechizacji oraz bycia obok wiernych w ważnych momentach ich życia. Ich działania są zgodne z nauczaniem i linią duszpasterską Kościoła, zapewniając jedność wiary i praktyki wśród wiernych.
Posłuszeństwo Zwierzchnikowi nie jest jedynie formalnym wymogiem, ale stanowi głęboką duchową rzeczywistość, w której kapłan dostrzega swoje miejsce w hierarchii Kościoła i świadomie uczestniczy w jego misji. Poprzez posłuszeństwo, kapłani nie tylko wyrażają swoją lojalność wobec autorytetu kościelnego, ale przede wszystkim ukazują swoje zrozumienie dla boskiego planu, w którym Kościół jest zorganizowany w sposób hierarchiczny, mając na celu przewodzenie ludziom ku zbawieniu.
Kapłani, przez swą nieustanną i wszechstronną służbę, stają się narzędziem Bożej łaski, której misją jest prowadzenie dusz do zbawienia i uczestniczenie w wiecznej komunii z Bogiem. W tej misji, jedność i posłuszeństwo wobec Zwierzchnika są kluczem do budowania prawdziwej wspólnoty wiary, której fundamentem jest Chrystus, Głowa Kościoła.
Ostatecznym celem tej kapłańskiej służby jest prowadzenie wiernych do głębszego doświadczenia obecności Boga w ich życiu oraz wspieranie ich na drodze do osiągnięcia pełni życia w Chrystusie, co znajduje swój najpełniejszy wyraz w wiecznej komunii z Bogiem. Kapłaństwo, zanurzone w sakramencie święceń, jest powołane do bycia mostem między wiernymi a ich niebiańskim Ojcem. Jedność i posłuszeństwo Zwierzchnikowi, będąc fundamentami życia kościelnego, stanowią nieodłączny wymiar tej misji. Są one gwarancją spójności i jedności doktrynalnej, umacniając Kościół w jego nieustannym zadaniu prowadzenia wszystkich ludzi ku zbawieniu przez łaskę i miłosierdzie Boże.
Nie możemy też zapomnieć o zakonach i zgromadzeniach, które wnoszą czy raczej wniosą nieoceniony wkład w życie Kościoła przez swoje charyzmaty, modlitwę i działalność apostolską.
Każdy poziom hierarchii kościelnej, został ustanowiony z myślą o jednym nadrzędnym celu Kościoła: prowadzeniu ludzi do zbawienia w Jezusie Chrystusie. Wszystkie struktury, nauczania i sakramenty Kościoła mają służyć temu głównemu zadaniu, które jest odpowiedzią na misję powierzoną przez Chrystusa Jego uczniom: „Idźcie na cały świat i głoście Ewangelię wszelkiemu stworzeniu” (Mk 16,15, Biblia Tysiąclecia).
Hierarchia, choć jest wyrazem służby, nie jest celem samym w sobie. Jest narzędziem, które ma umożliwić efektywne prowadzenie ludzi przez ścieżki wiary ku pełni zbawienia. Jak podkreślił Jezus: „Ja przyszedłem po to, aby owce miały życie i miały je w obfitości” (J 10,10, Biblia Tysiąclecia).
Dlatego też zrozumienie hierarchii w Kościele wymaga od nas uznania, że każdy jej element, każda funkcja i posługa, ma na celu niesienie Ewangelii i dążenie do zbawienia dusz. W tym kontekście, słowa Świętego Pawła o Jezusie, który „choć był w postaci Bożej, […] zniżył samego siebie, przyjąwszy postać sługi” (Flp 2,6-7, Biblia Tysiąclecia), stają się źródłem inspiracji dla wszystkich członków Kościoła do nieustannego dążenia do zbawienia ludzkości przez miłość, pokorę i służbę.
W kontekście głębokiej analizy Ewangelii, warto zwrócić uwagę na słowa Pana Jezusa, które rzucają światło na prawdziwą naturę władzy i służby: „Wiecie, że władcy narodów uciskają je, a wielcy dają im odczuć swoją moc. U was niech tak nie będzie. Lecz kto chce być wielki między wami, niech będzie waszym sługą, a kto chce być pierwszy między wami, niech będzie waszym niewolnikiem” (Mt 20,25-27, Biblia Tysiąclecia).
Te słowa, pełne mądrości i wskazówek, podkreślają, że władza, zwłaszcza w kontekście duchowym, nie polega na dominacji, ale na służbie. Wyzwaniem jest tu przeciwdziałanie każdej formie pychy, dominacji czy autokomplacencji, które mogą kiełkować w sercach tych, którym powierzono odpowiedzialność i przywództwo.
Reflektując nad naszym miejscem w strukturze kościelnej, musimy zawsze pamiętać, że nasza rola polega na służeniu, a nie panowaniu. Jeśli nie działamy z sercem pełnym miłości, troski i pokory, oddalamy się od autentycznego ducha naszego powołania.
W dzisiejszym skomplikowanym świecie, gdzie Kościół często jest poddawany próbie i krytyce, ważne jest, byśmy jako wspólnota byli gotowi do introspekcji, do uznania naszych błędów i do nieustannego dążenia do głębszego i bardziej autentycznego służenia Bogu oraz Jego ludowi.
W świetle Bożego objawienia, zastanówmy się nad wewnętrznym wymiarem naszego podejścia do władzy kościelnej, opartego na Ewangelii. Jak napisał św. Paweł do Filipian: „Niech w was będzie ten sam sposób myślenia, jaki był w Chrystusie Jezusie” (Flp 2,5, Biblia Tysiąclecia). Czy jesteśmy gotowi, na wzór Chrystusa, służyć z pokorą i bezinteresownością? Czy potrafimy otworzyć się na autentyczne potrzeby ludzi Bożych i odpowiadać na nie z sercem pełnym miłości? Czy jesteśmy gotowi słuchać, być w dialogu i – jeśli to konieczne – dokonywać zmian w duchu Ewangelii?
Należy pamiętać, że hierarchia kościelna, chociaż posiada swój własny porządek i strukturę, nie istnieje dla samej siebie. Stanowi ona środek do wyższego celu, jakim jest zbawienie dusz. Jak przypomina św. Paweł: „Bo Bóg chce, by wszyscy ludzie zostali zbawieni i doszli do poznania prawdy” (1 Tm 2,4, Biblia Tysiąclecia). Dlatego używajmy naszego stanowiska i wpływów w Kościele z mądrością, troską i prawdziwą chrześcijańską pokorą.
Zadanie odpowiedzialności, jakie niesie ze sobą władza w Kościele, jest nie tylko wielkim zaszczytem, ale również ciężarem. Każdy z nas, niezależnie od miejsca w hierarchii kościelnej, niesie odpowiedzialność przed Bogiem i Jego ludem. Historia Kościoła obfituje w przykłady świętych i błogosławionych, którzy swoją władzę wykorzystywali dla dobra powszechnego, dla zbawienia, obrony Ewangelii i troski o najbardziej potrzebujących. Niestety, znajdujemy w niej również tych, którzy odstąpili od prawdziwego powołania, dając się omamić różnym pokusom, takim jak pycha, egoizm czy materializm. Niech ta historia będzie dla nas przestrogą i inspiracją do nieustannej refleksji nad naszym osobistym podejściem do władzy.
Ewangelia przypomina nam o głębokim zrozumieniu władzy i służby. Jak Jezus powiedział do swoich uczniów: „Kto chce być pierwszym wśród was, niech będzie waszym sługą” (Mt 20,27, Biblia Tysiąclecia). W tych słowach kryje się prawda, że autentyczna władza pochodzi z służby, a nie z dominacji czy narzucania swojej woli.
Nasze posłannictwo w Kościele wymaga od nas szczerej introspekcji. Święty Paweł przypomina w Liście do Galatów o owocach Ducha Świętego, pisząc: „Owocem Ducha zaś jest: miłość, radość, pokój, cierpliwość, uprzejmość, dobroć, wierność, łagodność, wstrzemięźliwość” (Ga 5,22-23, Biblia Tysiąclecia). Te cechy powinny być miarą naszej służby i przewodnikiem w naszym codziennym życiu.
W erze cyfrowej, w której żyjemy, odpowiedzialność za nasze słowa i czyny jest większa niż kiedykolwiek wcześniej. Jak powiedział św. Jakub: „Ustami błogosławimy Pana i Ojca, a nimi też przeklinamy ludzi, którzy są stworzeni na podobieństwo Boga” (Jk 3,9, Biblia Tysiąclecia). Musimy być uważni na to, jak używamy naszej mocy słowa i jakie przekazy wysyłamy.
Nie jesteśmy jednak sami w tej misji. Wspólnota Kościoła, będąca Ciałem Chrystusa, działa jako jedność, w której każdy członek ma swoje zadanie i misję. Święty Paweł przypomina o tym w Liście do Koryntian, mówiąc: „Albowiem jak ciało jest jedno, choć ma wiele członków, a wszystkie członki ciała, mimo że są liczne, stanowią jedno ciało, tak też Chrystus” (1Kor 12,12, Biblia Tysiąclecia). Ta wizja Kościoła jako wspólnoty, która działa w harmonii i jedności, przypomina nam, że nasza odpowiedzialność jako hierarchii kościelnej polega przede wszystkim na służbie tej wspólnocie w dążeniu do zbawienia.
Stojąc w obliczu wyzwań współczesnego świata, Kościół jest wezwany do otwarcia drzwi dialogu, głębszej komunikacji i autentycznego uczestnictwa wszystkich wiernych. W Ewangelii czytamy: „Gdzie są dwaj albo trzej zgromadzeni w imię moje, tam jestem pośród nich” (Mt 18,20, Biblia Tysiąclecia). Ten cytat podkreśla wagę wspólnoty i spotkania w duchu dialogu i miłości.
Dzisiejsza wspólnota wiernych jest niezmiernie zróżnicowana, pełna charyzmatów i darami Ducha Świętego, jak opisuje to Święty Paweł mówiąc o różnorodności darów, ale tym samym Duchu (por. 1Kor 12,4, Biblia Tysiąclecia). Nie możemy traktować ich jedynie jako odbiorców naszego nauczania, ale jako aktywnych uczestników misji Kościoła.
Refleksja nad powołaniem apostołów przez Chrystusa pokazuje, że Bóg działa często poprzez prostotę i pokorę. Jak powiedział Psalmista: „Prawdę w sercu swym ukrywasz, w głębi duszy mądrość mi objawiasz” (Ps 51,8, Biblia Tysiąclecia). W tym kontekście, przywództwo w Kościele nie oznacza tylko przewodzenia, ale również słuchania, rozumienia i akceptowania darów innych.
Chociaż Kościół posiada zdefiniowaną strukturę i hierarchię, nie powinno to przesłaniać istoty naszej misji: bycia solą ziemi i światłem świata (por. Mt 5,13-14, Biblia Tysiąclecia). Z tego powodu, formacja – zarówno intelektualna, jak i duchowa – jest niezbędna dla każdego lidera kościelnego. Jak mawiał św. Hieronim: „Nieznajomość Pisma jest nieznajomością Chrystusa”. W tym duchu, nieustanne pogłębianie naszej wiedzy teologicznej, duchowej i pastoralnej jest kluczem do autentycznego, owocnego i skutecznego przewodzenia Kościołowi w XXI wieku.
W obliczu ewolucji organizacyjnej w strukturze Kościoła, jesteśmy postawieni przed koniecznością adekwatnego przygotowania wspólnoty kościelnej do wyzwań przyszłości. To zobowiązanie odnosi się zarówno do bieżących potrzeb wiernych, jak i do dynamicznie zmieniającego się kontekstu społeczno-kulturowego. Kluczowe jest uświadomienie sobie, że każdy krok organizacyjny musi być podjęty w służbie dla duchowego dobra ludu Bożego i efektywnego głoszenia Ewangelii.
W świetle propozycji istotnych zmian w konstrukcji organizacyjnej Kościoła, konieczne jest przemyślenie adaptacji Kościoła do współczesnych realiów oraz do aspiracji i potrzeb wspólnoty wiernych. W tym kontekście warto zwrócić uwagę na kilka punktów kluczowych:
Rada Kapłańska
W sercu Narodowego Kościoła Katolickiego, stanowiącego duchowy fundament i źródło inspiracji dla wielu wiernych, pulsują nieustające dążenia do dostosowywania się do dynamicznie zmieniającego się otoczenia, przy jednoczesnym zachowaniu swoich korzeni oraz głębokich fundamentów nauczania. Świadomi wyzwań naszych czasów oraz z naciskiem na troskę o duchowe dobro wiernych, podjęto decyzję o powołaniu Rady Kapłańskiej, której główną misją jest wsparcie Zwierzchnika Kościoła w jego ważnych zadaniach.
W skład tej Rady wejdą wybitni kapłani, których nie tylko bogate doświadczenie, ale także mądrość i duchowa intuicja czynią ich niezastąpionymi doradcami w kluczowych sprawach dotyczących życia i działania Kościoła. Współpraca z Radą Kapłańską pozwoli na zacieśnienie więzi z tradycją i jednocześnie dynamiczną odpowiedź na wyzwania nowoczesnego świata. Rada ta będzie stanowić kompas, który pomoże Kościołowi kroczyć pewnie przez zawiłości współczesności, dbając jednocześnie o zachowanie jego głębokiej duchowej esencji.
Powołując Radę Kapłańską, spojrzenie skierowane jest nie tylko na obecne potrzeby, ale również na przyszłość Narodowego Kościoła Katolickiego. Jest to inwestycja w jego długoterminowy rozwój, umocnienie w roli latarni duchowej, której światło prowadzić będzie wiernych przez niespokojne czasy współczesności.
Nowy Podział Administracyjny
Proponowana reorganizacja tradycyjnych granic diecezji, by odpowiadały one podziałowi na określone województwa, może zwiększyć także efektywność w komunikacji i współdziałaniu z władzami świeckimi. Niemniej jednak, każda taka inicjatywa wymaga gruntownej refleksji teologiczno-pastoralnej, biorąc pod uwagę konkretny charakter i potrzeby każdej wspólnoty.
Wprowadzenie nowego podziału administracyjnego Narodowego Kościoła Katolickiego, z uwzględnieniem delegatury kościelnej, jest znaczącym krokiem w procesie organizacyjnym i zarządzania tą wspólnotą religijną. Takie zmiany w strukturze kościelnej niosą ze sobą głębokie implikacje zarówno teologiczne, jak i praktyczne. Nowy podział administracyjny nie tylko odzwierciedla ewolucję potrzeb duchowego rozwoju Kościoła, ale także jest wyrazem jego misji służby i dążenia do skutecznego spełnienia swoich obowiązków wobec społeczności wierzących.
Delegatury Kościoła
Wprowadzenie instytucji „Delegatury Kościoła”, która będzie strukturą działająca na rzecz Kościoła, lecz nie posiadająca osobowości prawnej. Celem delegatury będzie realizowanie konkretnych zadań i misji powierzonych przez biskupa diecezjalnego w określonym regionie lub wśród określonej grupy wiernych. Ta reorganizacja jest wyrazem współczesnego podejścia Narodowego Kościoła Katolickiego do organizacji i zarządzania swoją strukturą. To refleksja nad duchowymi potrzebami i wyzwaniami, z jakimi obecnie zmaga się wspólnota wierzących. Nowy podział administracyjny ma na celu lepsze dostosowanie się do współczesnych warunków życia i zachowania jedności ducha, która jest kluczowym elementem każdej wspólnoty religijnej.
Koordynator Delegatury
Na czele każdej delegatury stanie Delegat – Koordynator Delegatury, mianowany przez Zwierzchnika na czas określony, bez prawa następstwa. Jego zadaniem będzie koordynowanie działań w ramach delegatury, zapewnienie realizacji misji powierzonej przez biskupa oraz raportowanie o postępach i ewentualnych trudnościach. Poprzez delegowanie większej odpowiedzialności Delegatom, promujemy nowe otwarcie i decentralizację zarządzania. W tej roli, Delegaci stają się nieodzownymi mediatorami w komunikacji pomiędzy ordynariuszem a wiernymi oraz są będą odpowiedzialni za realizację konkretnych misji kościelnych na płaszczyźnie delegatury.
Punkty Misyjne Kościoła i Parafie
W ramach struktury organizacyjnej Kościoła wyróżniamy dwie kluczowe jednostki:
Punkty misyjne: Stanowią one zorganizowane grupy modlitewne składające się z mniej niż 7 wiernych. Jako jednostki organizacyjne Kościoła, nie posiadają one osobowości prawnej, ale pełnią istotną rolę w miejscach, gdzie większe struktury kościelne nie są jeszcze tak silnie zakorzenione lub tam, gdzie istnieje specyficzna potrzeba duchowego wsparcia.
Punkty misyjne odgrywają niesamowicie ważną rolę w rozszerzaniu zasięgu działania Kościoła. Dzięki nim, małe wspólnoty wiernych mogą się zbierać, wzajemnie wspierać i praktykować swoją wiarę nawet w miejscach, gdzie nie ma możliwości ustanowienia pełnoprawnej parafii. Często punkty misyjne stają się zalążkiem przyszłych parafii, rosnąc w siłę i liczność. Są one również świadectwem niezłomnej woli ewangelizacji i dążenia Kościoła do dotarcia z przesłaniem wiary do jak największej liczby ludzi.
Parafie: Są to formalne jednostki organizacyjne Kościoła, które posiadają osobowość prawną. Aby parafia mogła zostać formalnie utworzona, musi składać się z co najmniej 7-osobowej grupy wiernych. Parafie są centrami życia religijnego dla wielu osób, miejsce, gdzie sprawowane są sakramenty, odbywają się katechezy oraz różne inne działania społeczne i duchowe.
Parafie, dzięki swojemu statusowi prawnemu, mogą również inicjować i prowadzić różnorodne projekty charytatywne, edukacyjne i kulturalne, wnosząc istotny wkład w życie lokalnej społeczności. Parafie są nie tylko miejscem kultu, ale też ważnym ośrodkiem integracji społecznej, edukacji oraz działalności dobroczynnej.
Obie te jednostki, choć różnią się pod względem statusu prawnego i skali działania, są niezbędne dla funkcjonowania Kościoła. Dzięki nim Kościół może efektywnie spełniać swoją misję w różnych kontekstach społecznych i geograficznych. Elastyczność tej struktury pozwala Kościołowi na dynamiczne dostosowywanie się do potrzeb lokalnych społeczności, jednocześnie dbając o zachowanie jedności i spójności całego organizmu kościelnego.
Diecezja Centralna
W obliczu przemian w Diecezji Centralnej: Ta kluczowa dzisiaj diecezja podda się dogłębnej rekonfiguracji, aby sprostać aktualnym potrzebom Mistycznego Ciała Chrystusa. Nowa architektura będzie harmonijnie odpowiadała autentycznym pragnieniom Kościoła. Poprzez transpozycję określenia „diecezja” na „biskupstwo” pod patronatem konkretnego świętego, wprowadzamy specyficzną nutę duchowości, która ma potencjał wzmacniania misyjnej tożsamości, jak również świadomości przynależności i unikalnej identyfikacji kościelnej.
Następnym krokiem w odnawianiu struktur jest przemodelowanie diecezji niemieckiej, mające na celu sprostanie specyficznym wyzwaniom współczesności, jakie stoją przed Kościołem.
Przede wszystkim, celem tych reform jest dostosowanie Kościoła do współczesności, uczynienie go bardziej czujnym, elastycznym i wrażliwym na wyzwania naszych czasów.
Chociaż przeobrażenia w strukturze organizacyjnej są konieczne, nie mogą one zastępować wewnętrznej odnowy i żarliwości ewangelizacyjnej, które są sercem Kościoła. Wprowadzając te zmiany, musimy nieprzerwanie pamiętać o najważniejszym zadaniu Kościoła, czyli głoszeniu Dobrej Nowiny i posłudze wobec bliźnich. Zmiany organizacyjne, dokonywane z głęboką modlitwą i rozeznaniem ducha, mają szansę przyczynić się do bardziej efektywnego wypełnienia tej misji w obecnych czasach.
+Robert Matysiak NCC